حکومت و مذهب

نوشته شده توسط Admin در 19 آوریل 16

پیشگفتار

هفدمین کنفرانس انجمن پژوهشگران ایران که امروز با عنوان «حکومت و مذهب» و با شرکت صاحبنظران آغاز بکار می نماید، از اعتبار و حساسیت فوق العاده ای برخوردار است، اعتبار آن بار عملی و پژوهشی این کنفرانس در جهت کوشش و جستجو و راه یابی به علل و عوامل تنگناهایی است که جامعه ما به دلیل حاکمیت مذهب در داخل و خارج از کشور با آن روبروست و حساسیت آن، بررسی و مطالعه تأثیر این حاکمیت بر زندگی شخصی و فرد فرد ایرانیان و نیز بحث و بررسی در جایگاه دین و مذهب در زندگی مردم ما در آستانه قرن بیست و یکم است. اعتقاد به باورهای دینی و مذهبی،‌در طول تاریخ، از آغاز تکوین جوامع بشری تاکنون، مراحل متعددی را پیموده و اشکال گوناگونی بخود گرفته است. نقش مثبت یا منفی آن در سیر تاریخ و تأثیر آن بر زندگی انسان ها، امری است که تاکنون در موارد بسیار مورد بررسی جامعه شناسان و تاریخ نگاران واقع شده و تحلیل های کوناگون نیز بر آن به عمل آمده است.

امروزه نتایج تحلیلی، اجتماعی و تجربی آن در فرهنگ دنیای متمدن خارج کردن دین از دیدگاههای استبدادی و تحمیل شده با زور و ظلم و دیکتاتوری، بی عدالتی ها و هوی و هوس های فردی است و تبدیل آن به رابطه ای بسیار ظریف، شخصی و عارفانه بین فرد و خدا.

توجه و نگاهی عمیق به جوامع پیشرفته و توسعه یافته امرز بشری نشانگر این واقعیت است که مردم این جوامع مسئولیت های اخلاقی و انسانی خود را نه در قبال حکومت ها که در برابر خدای خود می دانند، از سوی دیگر دست آوردهای تجربی و علمی دیگر آن تنظیم روابط اجتماعی، سیاسی  در بین حکومت ها و افراد جامعه است و به عبارتی روشن تر، تدوین اصول و قواعد جامعی است که راهنمای زندگی اجتماعی و قوانین مدنی حاضر گردیده است.

در همین زمینه است که سوال اصلی و اساسی انجمن پژوهشگران ایران نیز مطرح می گردد و آن این است که با توجه به روابط فرد با خالق خود و روابط حاکم بر اجتماعات امروز حل و فصل مسایل پیچیده آن و تدوین نهادها و قوانین وضع شده و تجربه شده از قرن ها پیش تاکنون، آیا ما ایرانیان باید یکبار دیگر در صدد تجربه و تجربهء تجربه شده ها باشیم و یا این که، اولی را به خالق و بعدی را به انسان های صاحب صلاحیت و دارای تشخیص در هر زمینه ای واگذاریم. بدون تردید جواب این سوال بر دوش متفکران و صاحبنظران بی شماری است که انجمن پژوهشگران ایران تلاش کرده است تعدادی از برگزیدگان آنانرا در این اجتماع گرد هم بیاورد تا بتوانند جواب مقتضی بر این سوال و پرسش های فراوان دیگر بیابند.

حاصل سخن آن که ما در انجمن پژوهشگران ایران بر آن شده ایم که برای جستجوی حقیقت در این مرحله پای به میدان بگذاریم، نه مدعی آن هستیم که انجمن پژوهشگران ایران تنها گروهی است که در این راه کوشش می کند، نه گمان داریم که دست تنها می توانیم ادامه دهنده این راه باشیم، نه تصور بر آن داریم که با این کنفرانس همه چیز حل و فصل خواهد شد و نه این اولین و آخرین کنفرانس ما در این زمینه خواهد بود. تعدادی از کنفرانس های انجمن پژوهشگران پی در پی تکرار می گردد، که کنفرانس بررسی انقلاب، کنفرانس ساختار جامعه مدنی، و کنفرانس حکومت و مذهب «کتاب حاضر» از آن جمله اند. از آنجائی که ما در کنفرانس های انجمن پژوهشگران ایران اعتقاد داریم که انجمن ما محل برخورد افکار و عقاید متفاوت است و یک طرفه و یک جانبه نمیتوان و نباید به بررسی و تحقیق علمی پرداخت، این بار هم بمانند همیشه از تمامی گروههای فکری، با افکار و عقاید متفاوت دعوت بعمل آورده ایم که در این کنفرانس نیز بمانند کنفرانس های گذشته شرکت فعال داشته باشند و دیدگاههای خود را بیان کنند و از جمله از تعدادی از صاحبنظران و مقامات علمی و مذهبی در داخل و خارج از ایران دعوت بعمل آورده ایم، که اسامی آن ها و علل عدم حضورشان در اختیار همگان قرار داده خواهد شد.

در پایان کلام و نکته ای که حائز اهمیت فراوان است و نباید فراموش شود اینکه:

ما مجموعه انسان هایی که با افکار و عقاید متفاوت و ادیان و مذاهب مختلف، در گوشه و کنار این سرزمین مشغول به زندگی هستیم و ایرانی نامیده می شویم، دارای اعتقادات فراوانی هستیم که، افتخار و هم بستگی و موجودیت ایران در سرلوحه آن است. در ایرانی که محل زندگی و سکنای ما ایرانیانست، هیچ ایرانی به لحاظ دین و مذهب، زبان و محل زندگی و روشنی و تیرگی پوست بر دیگری امتیاز و رجحان ندارد و ایرانی تر از آن دیگری نیست.

از ازمنه قدیم تاکنون در ایران نه جنگ های مذهبی وجود داشته است و نه گروهگرایی های فرقه ای، امروزه نیز که با سیاست های غلط حکومت ها به علایم ظاهری آن برمیخوریم، ضمن هشدار و محکوم کردن آن باید بتوانیم هوشیارانه و برای حفظ یکپارچگی ایران و ایرانیان از آن دوری کنیم. بدون تردید راه حل های مناسب آن وجود دارد و باید بدان دست یافت و کوشش قطعی ما نیز بر آن است و در آن پای گذاشته ایم که نشان آن کنفرانس هویت ملی ما در سال گذشته در دانشگاه امریکائی واشنگتن، حکومت  مذهب و با شرکت تمامی مذاهب، امروز و در آینده ای نه چندان دور، کنفرانس های دیگری در هویت ملی در اروپا خواهد بود، و در نهایت آن که ما در قالب یکپارچگی ایران بر هویت ملی، هویت مذهبی، هویت قومی، هویت زبانی و… کوشش فراوان به عمل می آوریم و بر آن احترام فراوان قائل هستیم.

 

دکتر حسین لاجوردی

رئیس انجمن پژوهشگران ایران