Kamran Matin

نوشته شده توسط Admin در 9 فوریه 25

کامران متین

ABSTRACT

ABSTRACT (ENG)

ABSTRACT

دموکراسی مستلزم تمرکززدایی است: نقدی بر دولت-ملتِ تَک‌ هسته‌ای

کامران متین، دانشگاه ساسکس، بریتانیا

دموکراسی (دموس/مردم + کراتوس/قدرت) به معنای «حکومت مردم» است. اما «مردم» کیست؟ به‌ عنوان یک سوژه سیاسیِ دارایِ حقِ حاکمیتِ مشروع، «مردم» نه یک پدیده از پیش‌موجود و کهن، بلکه برساخته‌ای مدرن و مترادف با «ملت» است. چگونگی برساخته شدن – یا «متصور» شدن – «ملت» تأثیرات عمیقی بر ماهیت دموکراسی دارد. این مقاله نشان می دهد که چرا و چگونه ایدئولوژی «ناسیونالیسم ایرانی» «ملت» (یعنی سوژه دارای حق حاکمیت مشروع) را به شکلی تک‌هسته‌ای و بر اساس هویت فارسی تعریف کرده است. دولت-ملت تک‌هسته‌ایِ ایران انعکاس سیاسی و نهادینه این تعریفِ مسلط از ملت است که با توجه به بافتِ اجتماعیِ چند هویتی و چند ملیتیِ جغرافیایِ ایران ذاتاً ضددموکراتیک است. مقاله استدلال می‌کند که ظهور و بازتولید دولت-ملت تک‌هسته‌ایِ ایران ریشه در انکسار تاریخی روند توسعه سرمایه‌داری از خلال ژئوپلیتیک دارد. به طور خاص، مقاله نشان می‌دهد که پروژه مدرنیزاسیون دفاعی که از دوره قاجار آغاز و در دوران پهلوی و جمهوری اسلامی ادامه و تشدید یافت، بر تمرکز سیاسی و فرهنگی از طریق سازمان‌دهی سلسله‌مراتبی مردمان متنوع ساکن ایران استوار بوده و فارس‌ را در رأس قدرت سیاسی و فرهنگی قرار می‌دهد. در این چارچوب، مردمانِ غیر‌فارس به‌عنوانِ «قوم» تعریف شده و بر این اساس از حق تعیین سرنوشت جمعی محروم می‌گردند و در «ملت ایران» مبتنی بر استیلای زبان و فرهنگ فارسی ادغام شده‌اند. بنابراین دولت-ملتِ تک‌هسته‌ای ایران به‌عنوان یک پیکربندی سیاسی-فرهنگی دارای یک مرکزِ فارس و پیرامونی‌شده‌های غیر فارس است. این وضعیت پیرامونی دارای سویه اقتصادی هم هست. در دولت-ملتِ تک‌هسته‌ای شکافهای طبقاتی واجد درجه‌بالای از تعریف فرهنگی-زبانیست که توسعه نامتوازن داخلی از مصادیق آنست. در جایی دیگر ماهیت رابطه مرکز و پیرامون در این ساختار را توسط‌ مفهوم «استعمار بینا‌فرودستی» تبیین کرده‌ام. واضح است که ساختار هرمی دولت-ملت تک‌هسته‌ای ایران ذاتاً ضددموکراتیک است، زیرا حقوق جمعی برابر را از مردمان غیر‌فارسِ ساکن جغرافیای ایران سلب می‌کند و مشارکت آنها در حاکمیت را منوط‌ به خود-انکاریِ فرهنگی و زبانی می‌کند. بنابراین، دموکراسی واقعی و فراگیر در ایران مستلزم الغایِ سلطه یک دولت-ملتِ تک‌هسته‌ای متمرکز مبتنی بر تنها یکی از هویتهای جمعی و زبانهای موجود در جغرافیای ایران است. این خواسته در مفهوم «ئازادی» به عنوان یکی از مولفه‌های شعار «ژن، ژیان، ئازادی» بازتاب یافته است. یک ایرانِ دموکراتیکِ هماهنگ با چشم‌اندازِ راهبردیِ «ژن، ژیان، ئازادی» باید به لحاظ سیاسی و فرهنگی غیرِ متمرکز باشد. این تمرکز‌زدایی باید از طریق شناساییِ رسمیِ ترکیب چندملیتی ایران انجام گیرد و در قانون اساسی مندرج شود. این شکل از تمرکز‌زدایی امکانِ همزیستی دموکراتیک مردمان و ملیتهای ساکن ایران را فراهم خواهد کرد. شکل حقوقی و نهادینه‌‌سازی این دموکراسی چندملیتی، مبتنی بر حاکمیت ملی چندگانه/مشترک، باید توسط مردمان ساکن ایران از طریق فرآیندهای دموکراتیک مبتنی بر شناسایی متقابل، برابری سیاسی و حق تعیین سرنوشت تعیین شود.

Democracy Requires Decentralisation: A Critique of the Unitary Nation-State

Kamran Matin, Sussex University, UK Democracy (demos/people + kratos/power) literally means ‘rule of the people.’ But who constitutes ‘the people’? As a political subject of rightful sovereignty, ‘the people’ is neither primordial nor pre-given but a modern construct synonymous with ‘the nation.’ The way in which ‘the nation’ is constructed—or ‘imagined’—has profound implications for the nature of democracy. This paper shows why and how the ideology of ‘Iranian nationalism’ has defined ‘the nation’ (i.e., the subject of legitimate sovereignty) in a unitary manner based on Persian identity. The unitary nation-state of Iran is the institutional reflection of this dominant definition of the nation, which, given Iran’s multiple identities and nationalities, is inherently anti-democratic. The paper argues that Iran’s unitary nation-state is the product of the intersection of capitalist development and geopolitics. More specifically, it demonstrates that the geopolitically instigated project of defensive modernisation, initiated during the Qajar era and continued and intensified under the Pahlavi monarchy and the Islamic Republic, relied on political and cultural centralisation through a hierarchical organisation of the diverse peoples inhabiting Iran, positioning ‘the Persian’at the apex of political and cultural power. Within this framework, non-Persian peoples were defined as ‘ethnies’ (qowms), denied the right to collective self-determination, and subsumed under the Iranian nation, with Persian as its sovereign language and culture. As a result, as a political-cultural structure, the unitary nation-state of Iran has a Persian centre and several non-Persian peripheries. This peripheralisation has economic aspects as well. In a unitary nation-state, class divisions have a high degree of cultural and linguistic definition, which is central to the uneven development within Iran. Elsewhere, I have conceptualised this circumstance as ‘inter-subaltern colonialism’. It is evident that the hierarchical structure of Iran’s unitary nation-state is intrinsically anti-democratic, as it deprives non-Persian peoples inhabiting Iranian geography of equal collective rights and makes their ability to participate in the exercise of sovereignty contingent upon cultural and linguistic self-denial. Therefore, any genuine form of democracy in Iran must involve the abolition of the dominance of a centralised unitary nation-state based on only one of the languages and cultures present in Iranian geography. This demand is reflected in the concept of Azadi, central to the slogan Jin, Jiyan, Azadi (‘Woman, Life, Freedom’). A democratic Iran aligned with this strategic vision must embrace decentralisation through the constitutional recognition of its multi-national composition. Such recognition would enable the democratic co-existence of the peoples inhabiting Iran. The legal and institutional form of this multi-national democracy, based on pluriversal sovereignty, must be determined by the peoples of Iran through democratic processes founded on mutual recognition, political equality, and the right to self-determination