۲۲ آذر ۱۳۸۸ – ۲۱ خرداد ۱۳۸۹ 

گزارش اولیه

پاریس – ژوئیه ۲۰۱۰ 

مسئول پروژه: دکتر حسین لاجوردی

مسئول فنی: دکتر نوید فاضل 

گزارش کامل با تعدادی از جداول استخراج شده و پرسشنامه

©کلیه حقوق چاپ، تکثیر و توزیع ویا هرگونه استفاده  انحصارا برای انجمن پژوهشگران ایران محفوظ است

نتایج اولیه

در زمره نخستین دست آوردهای این بررسی و پیش ازآنکه به تحلیل و بررسی نهائی  و نتایج این نظر سنجی بپردازیم اشاره به نکات زیر می تواند در مسیر شناخت بیشتر دیدگاههای پاسخگویان حائز اهمیت باشد. لازم به توضیح مکرر است که موارد زیر (آمارها و نمودارهای ارائه شده در این گزارش اولیه) از میان صدها جدول و نمودار آماری انتخاب شده است. 

• سوال شماره ۷ – بیشترین پاسخگویان در این نظر سنجی در گروه سنی ۲۰ – ۳۹  قرار داشته اند. در میان این گروه از پاسخگویان بیشترین درصد با تحصیلات لیسانس و بقیه نیز با نسبت های متفاوت دارای دیپلم و تحصیلات عالی بوده اند. نتایج این سوال میتواند به نوعی منعکس کننده آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ نیز باشد.
• سوال شماره ۱۰ و ۱۱ –  در پاسخ به وابستگی دینی و اعتقادات مذهبی، ۸/۴۶ درصد از پاسخگویان و بیشترین آنها در گروه سنی ۳۵ – ۳۹ سال خود را بی دین معرفی کرده اند و سکولاریسم در ذهنیت مذهبی آنها جایگاه بسیار بالائی داشته است.
• سوال شماره ۱۲ –  در همین زمینه سوال بعدی در رابطه با اعتقادات دینی و مذهبی پاسخگویان در طول نظام جمهوری اسلامی بوده است که بیشترین درصد را دین ستیزان و آنها که خود را دشمن دین معرفی کرده اند به خود اختصاص دادند که بازهم بالاترین درصد به گروه سنی ۳۵ – ۳۹ سال تعلق دارد.
• سوال شماره ۱۴ –  نخستین سوال در رابطه با تحولات سیاسی، شرکت در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری بوده است که پاسخگویان با درصد بالائی به میرحسین موسوی و سپس کروبی و احمدی نژاد رای داده اند.
• سوال شماره ۱۶ – سوال دیگر در رابطه با تجدید انتخابات و یا برگزاری انتخابات دیگری از سوی جمهوری اسلامی بوده است که آیا شرکت خواهند کرد یا خیر که بیشترین پاسخ ها منفی و در گروه سنی ۳۵ – ۳۹ سال بیشتر از ۸۰ درصد اعلام داشته اند که شرکت نخواهند کرد.
• سوال شماره ۱۷ – در پاسخ به اینکه کدامیک از کاندیداها برای آینده کشور برنامه روشنتری داشته اند، پاسخ صریح و روشن اینست که هیچکدام برنامه ای برای ارائه نداشتند. بیشتر از ۸۰ درصد در گروه سنی ۳۵ – ۳۹ سال و بیشتر از ۶۰ درصد در گروه سنی ۳۰ – ۳۴ سال به بی برنامه بودن کاندیدا ها اذعان داشته اند.
• سوال شماره ۱۸ – در پاسخ باین سوال که آیا جنبش سبز دارای رهبری مشخصی است، اکثریت پاسخ منفی داده اند و پس از آن به گزینه رهبری مردمی و در نهایت به رهبری موسوی و کروبی بصورت مشترک اشاره کرده اند
• سوال شماره  19 – در مورد اینکه آیا موسوی و کروبی توانائی رهبری و سازماندهی مردم را دارند، اکثریت پاسخگویان پاسخ منفی داده اند و بالاترین درصد جمعیت پاسخگو اعلام داشته است که موسوی و کروبی بهانه هستند.
• سوال شماره ۲۱ – از پاسخگویان سوال شده بود که دسترسی به یک حاکمیت دموکراتیک از چه راهی امکان پذیر است، پاسخگویان دسترسی به یک حاکمیت دموکراتیک را نه در وضعیت فعلی، نه در رفرم و اصلاح قانون اساسی و نه در جدائی دین از حکومت بل اکثریت قریب باتفاق پاسخگویان حذف کامل رژیم جمهوری اسلامی را خواستار شده اند.
• سوال شماره ۲۲ –  آینده و سرنوشت چهار رهبر تحولات اخیر که آقایان موسوی، کروبی، خاتمی و رفسنجانی بوده اند مورد سوال قرار داشته و پاسخگویان بیشترین درصد را برای آنها سازش با حکومت اعلام کرده اند که در  میان این چهار نفر سازشکارترین به ترتیب رفسنجانی، خاتمی، موسوی و در آخر کروبی بوده است و در نهایت آنکه در گزینه های دیگر به از صحنه خارج شدن آنها، و در نهایت به ترور  و اعدام آنها نیز اشاره رفته است.
• سوال شماره ۲۶ –  در مورد آینده رژیم پاسخگویان اعتقاد داشته اند که نظامیان بطور رسمی حکومت را بدست خواهند گرفت و سرکوب بیشترمی شود و مهم تر آنکه اعلام داشته اند که حکومت توان ایستادگی در مقابل مردم را نخواهد داشت.
• سوال شماره ۳۴ – در قسمت دیگری از این بررسی نیز که در زمره بدنه اصلی این تحقیق بوده است نقش رسانه ها در داخل و خارج از کشور مورد بررسی قرار گرفته که در درجه اول نقش اینترنت بسیار برجسته بوده (سوال شماره ۳۱) و سپس تلویزیون های فارسی زبان که بیشترین تماشاچی از آن تلویزیون صدای امریکا و سپس بی بی سی و کمترین آن برای رسانه های حکومتی بوده است.
• سوال شماره۳۶ –  این پرسش در مورد اعتماد مردم به رسانه های مختلف بوده است که پاسخگویان کمترین اعتماد را به رسانه های دولتی – حکومتی و بیشترین اعتماد در میان رسانه ها را به بی بی سی و سپس صدای امریکا اعلام داشته اند. نکته قابل تامل اینکه درصد بالایی از پاسخگویان نیز اعلام داشته اند که به هیچیک از رسانه ها اعتماد ندارند

معرفی

انجمن پژوهشگران ایران، بدنبال تداوم مطالعات، بررسی ها و پیگیری هدف های خود که بررسی و شناخت مسائل ایران است در سی امین سال انقلاب اسلامی و همزمان با رویدادهای خشونت آمیز پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری و برای آگاهی از دیدگاه های مردم در ایران، اقدام به انجام پنجمین نظرسنجی خود نمود.

انجمن پژوهشگران ایران از آغاز فعالیت های خود ( ۱۹۹۲ – ۱۳۷۱ )  تلاش بر این داشته است که تا حد امکان بتواند در راه شناخت مسائل و مشکلات در ایران اقدام و نتایج فعالیت هایش را برای پژوهشگران و صاحبنظران و تمامی کسانیکه علاقمند به مسائل ایران هستند اعلام دارد.

مهمترین مسئله در انجام چنین مطالعاتی آشنایی و شناخت بیشتر مسائل ایران است که بتواند در رابطه با برنامه ریزی ها برای امروز و فردای ایران کارساز واقع شود.

هدف های بررسی

بررسی پیش رو با دو پرسش اصلی و کلیدی بانجام رسیده است:

۱٫      دیدگاه پاسخگویان در زمینه تحولات سیاسی شش ماه گذشته در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری اسلامی؛

۲٫   نقش رسانه ها و خاصه اینترنت در گذر این دوره، بررسی این فاکتور که کدامیک از رسانه ها در انواع متفاوت و متعدد خود بیشترین نقش و بیشترین اعتماد را در میان جامعه کسب کرده اند و دارای فراوانی بیشتری بوده اند.

در نهایت هدف از انجام این بررسی داشتن تصویری هر چند کوتاه از جامعه امروز ایران است و با توجه باینکه اطلاعات دقیقی که بر اساس بررسی های مستندی باشد نه ازسوی حکومت و نه از دیگر منابع قابل اطمینان وجود دارد شاید نتایج این بررسی بتواند در جهت شناخت مسائل و مشکلات امروز ایران و در رابطه با خصوصیات گروه سنی و دیگر فاکتورها موثر واقع شود.

انجمن پژوهشگران ایران تنها پاسخ سوالاتی را که مطرح کرده است در اختیار علاقمندان قرار می دهد و به هیچ عنوان این ادعا را ندارد که نتایج این بررسی می تواند پوشش کاملی در جامعه باشد

چارچوب آماری

این نظرسنجی شش ماه پس از ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ (۲۲ آذر ۱۳۸۸) آغاز و در ۲۱ خرداد ۱۳۸۹ به پایان رسید، این نظرسنجی که از طریق اینترنت انجام شده است دقیقا همزمان با فشارها و سرکوب های حکومت و بستن سایت های اینترنتی و کم کردن سرعت آن انجام شده است

همانگونه که گفته شد این بررسی از طریق اینترنت بانجام رسیده است و ما ناآگاه بدین امر نیستیم که بسیاری از مردم امکان دسترسی به اینترنت را ندارند ولی با وجود تمامی مشکلات تنها راهی که این امکان را فراهم می آورد که حتا با درصد کوچکی از جامعه نیز در ارتباط باشیم با توجه به مشکلات و موانع بسیاری که حکومت بوجود آورده است نیز همین مسیر اینترنت است.

بر اساس آخرین اطلاعاتی که از سوی “آمار جهانی اینترنت” که در شهر ژنو در سویس قرار دارد ایران در رده بندی جهانی در رده یازدهم و در خاورمیانه مقام نخست را داراست[۱].

بر اساس طبفه بندی آمار جهانی اینترنت، تعداد کسانی که به اینترنت دسترسی دارند ۳۲ میلیون و دویست هزار نفر است نفر است.

مرکز آمار جهانی اینترنت این محاسبه را بر اساس برآورد جمعیتی ۶۶ میلیون نفربانجام رسانده است. در حالیکه امروز بر اساس آخرین برآورد جمعیتی در ایران، تعداد ۷۴ میلیون و سیصد هزار نفردر ایران زندگی می کنند[۲])و می توان به نسبت افزایش جمعیت به کسانی که امکان بیشتری برای استفاده از اینترنت دارند نیز اشاره داشت.

از سوی دیگر، مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال درداخل کشور نیز تعداد کاربران اینترنتی را در تاریخ ۲۹ فروردین ۱۳۸۹ درایران حدود ۳۰  میلیون نفر برآورد کرده است و تعداد کاربران را در سطح منطقه در نخستین مقام اعلام داشته است[۳]و[۴].

اگر به این تعداد درصدی از وابستگان و افراد مُسن تر را که مستقیما با اینترنت سر و کار ندارند را اضافه کنیم می توان چنین نتیجه گرفت که اینترنت در دنیای امروز حتا در میان کشورهائی که حکومت هایشان از وحشت اینترنت تلاش می کنند تمامی راه های خبر رسانی را سانسور و محدود کنند نیز جایگاه بالائی را به خود اختصاص داده است.

روش بررسی

در این بررسی ۱۲۵۵ نفر شرکت کرده اند که با توجه به فیلترهائی که وجود داشته است که بعنوان مثال یکنفر نتواند چند بار شرکت کند و یا پاسخ هائی که کامل نبوده اند و مخدوش بوده اند و غیره ۹۹۰ نفر پاسخ صحیح وجود داشته است که ما تنها توانسته ایم بدلیل هزینه و زمان کاری تعدادی از پاسخ ها را در گروه سنی ۲۰-۳۹ سال استخراج کنیم.

دلیل انتخاب این گروه سنی اینست که این گروه سنی بیشترین جمعیت ایران را در خود جای داده است و در میان پاسخگویان ما نیز این گروه سنی بیشترین شرکت کنندگان بوده اند.

نسبت گروه های سنی در جمعیت کل کشور در سرشماری ۱۳۸۵

در جمعیت کل کشور بر اساس آخرین سرشماری ۱۳۸۵ نزدیک به ۴۰% جمعیت در گروه سنی ۲۰ – ۳۹ سال (۸۷،۳۷ ) قرار دارند و این نسبت جمعیتی در میان پاسخگویان ما   5،۴۳ درصد بوده اند.

نسبت پاسخگویان در هر یک از گروههای سنی در نظرسنجی ۲۰۰۹-۲۰۱۰

شرکت کنندگان در این نظرسنجی ایرانیان در داخل و خارج از کشور بوده اند و نسبت آنان در پرسشنامه برابر است با نسبت های زیر است:

همانگونه که گفته شد در نتایج این نظرسنجی بدلیل زمان و هزینه های موجود، ما تنها توانسته ایم که تعداد کمی از جداول آماری را در گروه سنی ۲۰ – ۳۹ سال استخراج و ارائه نمائیم، تمامی اطلاعات که متجاوز از صد ها جدول آماری خواهد شد در اختیار انجمن پژوهشگران ایران قرار دارد و می تواند با توجه به هزینه های انجام کار مورد استفاده صاحبنظران و پژوهشگران قرار گیرد.

در این بررسی ۴۳ سوال اصلی و ۳۰۷ پاسخ وجود دارد که در تعدادی از آنها پاسخگو این امکان را دارد که به چندین گزینه جواب دهد، در این نظرسنجی بمانند دیگر بررسی های ما از هیچکس نام و آدرس مشخصی خواسته نشده و تنها به خصوصیات دموگرافیک پاسخگویان بسنده شده است.

از میان ۴۳ سوال ۱۲ سوال مربوط به خصوصیات شخصی (دموگرافیک) است و بدون پاسخ های چند جوابی ۸۹ پاسخ از سوی شرکت کنندگان داده شده است و هدف از این پرسش و پاسخ در این قسمت این بوده است که ما بتوانیم در حد نسبتا دقیقی تمامی دیگر پاسخ ها را با تلفیق خصوصیات فردی و دیدگاه پاسخگویان بشکل روشن تری استخراج و در اختیار قرار دهیم.

پرسش نخست – دیدگاه سیاسی

پرسش نخست با ۱۵ سوال و ۹۳ پاسخ بدون در نظر گرفتن سوالات چند جوابی مطرح شده است و در نهایت این ویژگی را دارد که که بعنوان مثال اگر یکی از پاسخگویان جواب داده است که با موسوی و یا احمدی نژاد موافق و یا مخالف است و یا در رابطه با کل رژیم اظهار نظر می کند بتوانیم خصوصیات کامل پاسخگو را بدون نام و آدرس و تنها با مشخصات گروهی و طبقه اجتماعی پاسخگو و تمامی دیدگاه هایش در اختیار قرار دهیم.

پرسش دوم – رسانه ها

پرسش بعدی در رابطه با نقش رسانه های همگانی در تحولات اخیر ایران است که ۱۶ سوال و ۱۲۵ پاسخ و بدون در نظر گرفتن سوالت چند جوابه می باشد و در این بخش هم این امکان بطور قطع وجود دارد که که ما بتوانیم بعنوان مثال در رابطه با رسانه های داخل ایران ( حکومتی ) و رسانه های خارج از کشور و نقش و تعداد بیننده و شنونده و یا خواننده آنها و طبقه بندی فکری، اجتماعی و سیاسی و فرهنگی آنها و خصوصیات فردی پاسخگویان (دموگرافیک) اطلاعات کاملی را در اختیار قرار دهیم، لازم به یادآوری است که یکی از مهمترین هدف های ما در پرسش از شرکت کنندگان در این بررسی نقش و میزان ارتباط با رسانه ها و با توجه به سانسور و سرکوب شدید بوده است.

در میان پاسخهای شرکت کنندگان بطور استثنائی برای رسانه های همگانی در چند مورد کل جمعیت پاسخگو را نیز مطرح کرده ایم که امکان مقایسه ای وجود داشته باشد که بعنوان مثال بیننده های تلویزیون های پُر بیننده و یا رادیوهای پُر شنونده بیشتر در چه گروهای سنی قرار گرفته اند

[۱]  http://www.internetworldstats.com/stats5.htm

[۲]  www.sci.org.ir

[۳]  خبرآن لاین – ۲۹ فروردین ۱۳۸۹: ” تعداد کاربران اینترنت در ایران اعلام شد ” – رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد شمار کاربران اینترنتی در ایران به۳۰ میلیون نفر رسیده است.

www.khabaronline.ir/news-55661.aspx

[۴]  زمانه  اخبار ایران و جهان – ۵ خرداد ۱۳۸۹: ” ایران دارای بیش‌ترین کاربران اینترنتی در خاورمیانه” – ایران با داشتن بیش از ۳۲ میلیون نفر کاربر اینترنت، رتبه نخست را در میان کشورهای خاورمیانه به خود اختصاص داده است… این گزارش حاکی است، پس از ایران، کشورهای عربستان، سوریه و امارات متحد عربی، رتبه‌های بعدی را از نظر تعداد کاربران اینترنتی در خاورمیانه به خود اختصاص داده‌اند” http://www.zamaneh.ir/Show.aspx?Id=3088

مسئول پروژه: دکتر حسین لاجوردی

مسئول فنی: دکتر نوید فاضل

گزارش کامل با تعدادی از جداول استخراج شده و پرسشنامه

©کلیه حقوق چاپ، تکثیر و توزیع ویا هرگونه استفاده  انحصارا برای انجمن پژوهشگران ایران محفوظ است